Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu 5.-10. ceahki master

Háliidat go gelddolaš ja hástaleaddji árgabeaivvi? Beroštat go sámegielas ja sámi oahpahusas? - Álgge min vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui!

• Oahpahusgiella: Sámegiella. Oahpahus ja lohkanmearit sáhttet leat maiddái skándinávalaš gielaide, suomagillii ja eaŋgalasgillii
• Oahpahusbáiki: Oahpahus lágiduvvo neahta bokte ja deaivvademiin Sámi allaskuvllas, Guovdageainnus
• Ollesáiggis, 5 jagi
• 300 oahppočuoggá 
• Hárjehallamat vuođđoskuvllain sihke Norggas, Ruoŧas ja Suomas
• Prográmmaplána
• Fágajuohkin 2024 studeantajovkui
• Deaivvadanplána/diibmoplána
• Jus leat jearaldagat mat gusket oahpposajeohcamii, ohcanvuogádahkii, sisabeassangáibádusaide jna., váldde oktavuođa oahppohálddahusain, oahppohalddahus@samas.no

Oahpu sisdoallu

Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5.-10. ceahki master addá dutnje nanu fágalaš ja praktihkalaš mastergráda gos sámegiella, sámi kultuvra, servodat, sámi oahpahanoaidnu - ja málle, árbevirolaš máhttu ja eamiálbmotperspektiiva leat oahpu vuođđun. 

Oahpaheaddjis lea dehálaš ovddasvástádus. Oahppu addá dutnje nanu gelbbolašvuođa jođihit, movttiidahttit ja heivehit oahpahusa oahppi ja ohppiidjoavkku dárbbuide. Oahpaheaddjeoahppu Sámi allaskuvllas addá dutnje máŋggabealat gelbbolašvuođa mii sihkkarastá dutnje viiddis bargo- dahje dutkanvejolašvuođaid. Sámi servodagas váilot sámi oahpaheaddjit ja sámi oahppit dárbbašit áŋgiris ja áigeguovdilis oahpaheddjiid geain lea nanu fágalaš máhttu. Oahppu lea vuođđuduvvon Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5-10 ceahkki rámmaplána láhkáásahussii (dohkkehuvvon Máhttodepartemeanttas 23.11.2016).

Oahppu vuođđuduvvá sámi servodaga dárbbuide. Oahpu vuođđun lea sámegiella, sámi kultuvra ja máŋggabealat servodat. Oahpus deattuhuvvojit sámi oahppanoainnut, oahpahusvuogit ja sámi árbevirolaš bajásgeassin, mat heivehuvvojit skuvlla dálá ja boahtteáiggi dárbbuide. Duodji, juoigan ja muitaleapmi ja gulahallan luondduin, birrasiinja servodagainčadnojuvvojit oahpu oktasaš fáddáoahpahussii. Studeanttat ohppetálgoálbmotáššiid ja máhttet guorahallat kultuvrralaš relašuvnnaid kritihkalaččat. Oahpus oahpaheaddjestudeanttat ožžot reaidduid doaibmat oahpaheaddjin viiddis ja máŋggabealat servodagas miehtá sámi.

Oahppanvuogit
Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5.-10. Ceahki masteroahpahus lágiduvvo geabbilisoahppun mas leat fágalaš deaivvadeamit, neahttavuđot oahpahus ja hárjehallamat. Oahpus lágiduvvojit maid oahppomátkkit. Aktiiva oassálastin, studeanttaid ovddasvástádus ja ovttasbargu leat oahpus guovddážis.

Hárjehallan miehta Sámi
Hárjehallat oahpaheaddjeámmáhii hárjehallanskuvllain lea dehálaš oassi oahpus. Hárjehallamiin oahpaheaddjit vuođđoskuvllain bagadallet studeanttaid oahpaheaddjeámmáhii ja don hárjehalat ovttas mielstudeanttaiguin. Studeanttat besset oahpásnuvvat oahpaheddjiide ja sámeskuvllaide miehtá Sámi čuovvovaš plána mielde:  

1. jagi lagas skuvllas báikkis gos don orut  

2. jagi miehtá Sámi hárjehallan Norggas, Suomas dahje Ruoŧas 

3. jagi hárjehallan báikegottiin gos sámegiella lea áitojuvvon dilis dahje eará eamiálbmotguovlluin 

4.-5. jagi hárjehallansajiid lea vejolaš ieš válljet 

Studeanttat vudjot hárjehallamis sierra sámeservodagaid giella- ja oahppandiliide ja kultuvrralaš máŋggabealatvuhtii. Studeanttat  besset vásihit hárjehallamiid vuođđoskuvllain iešguđet guovlluin Sámis,  juogo Norggas, Ruoŧas dahje Suomas, nu ahte dovddiidit riikkaid iešvuođaid ja oahppovuogádagaid. Studeanttain lea maid vejolašvuohta ohcat vuolgit lonohallanstudeantan ja čađahit osiid hárjehallamis eará eamiálbmotguovlluin.  

Mátkkit ja lonohallamat 
Áiggut go váldit oahpu Norggas, muhto háliidivččet maiddái studeret olgoriikkas?  Dus lea vejolašvuohta ollašuhttit goappaš sávaldagaid. Sámi allaskuvlla studeanttain leat buorit vejolašvuođat čađahit oanehit áiggi dahje guhkitáigge lonohallama olgoriikkas. 

Lonohallamis sáhtát viiddidit iežat fierpmádaga, oahpásmuvvat ođđa riikkaide, kultuvrraide ja gielaide. Don oaččut ođđa perspektiivvaid, beasat čiekŋudit fáttáide ja surggiide mat eai soaitte gávdnot Norggas. Dasa lassin lea lonohallan buorre vejolašvuohta (dutnje) oaidnit máilmmi ja oahppat eará allaskuvllain ja universitehtain. Lonohallama bokte čájehat ahte leat iešheanalaš, roahkkat ja dus lea rabasvuohta vásihit juoidá ođđasa, mii lea ávkkálaš du CVai. 

Sáhtát leat lonohallamis 6 vahkus gitta 12 mánnui juohke oahppoprográmmas. Loga eambbo gosa sáhtát vuolgit lonohallamii dáppe. Máilbmi vuordá du! 
 

Prográmma huksehus

Dievasmáhtti dieđuid prográmma huksehusa birra gávnnat prográmmaplánas

Bargovejolašvuođat 
Sámegielat oahpaheaddjit leat earenoamáš bivnnuhat, ja sii geat dasa lassin leat sámi oahpaheaddjeoahpu váldán leat earenoamáš gelbbolašvuođa háhkan maid skuvllat miehtá Sámi ja olggobeale Sámi guovlluid dárbbašit. Sámi oahpaheaddjeoahppu addá máŋggabealat gelbbolašvuođa sihke gielalaččat, fágalaččat ja olmmošlaččat bargat ohppiiguin, oahpahusain, fágaiguin, ovdánahttimiin ja dutkamiin skuvllas. Oahppu maid addá vuođu bargat jođihemiin, oahppo- ja bajásšaddansuorggi áššiiguin, ja muđui sámi ja eamiálbmotáššiiguin. 

Stipeandavejolašvuođat
Sámi oahpaheaddjeoahpuin leat earenoamáš buorit stipeandavejolašvuođat. Norggabeale Sámedikkis sáhtát ohcat unnimusat 30 oahppočuoggá lohkanbaji nammii 25 000 ruvnno, oktiibuot 50 000 ruvnno jahkái. Don sáhtát maid ohcat Norgga stáhta loatnakássas jus válbmet oahpaheaddjeoahpu mas sámegiella 60 oahppočuoggá, ja  sáhtát ohcat sihkkut oahppoloana gitta 50 000 ruvnno rádjái - áigemearri lea maŋemus guhtta mánu go leat válbmen oahpu (liŋka).

Jus válbmet 5-10 ceahki master ja barggat oahpaheaddjin golbma jagi sáhtát maid eará ortnegiid ohcat, omd ahte jus barggat oahpaheaddjin Davvi-Norggas sáhtát ohcat sihkkojuvvot 161 000 ruvnno oahppoloanas (liŋka). Njuolggadusat sáhttet rievdadit boahtteáiggis.